महाराष्ट्रातील ‘हा’ जिल्हा जगातील 6 देशांपेक्षा अधिक केळी या फळाचे उत्पादन घेतो..
महाराष्ट्राच्या उत्तर-पश्चिम भागात आणि मध्य प्रदेश राज्याच्या शेजारीच जळगाव शहर वसलेले आहे. जेमतेम पाऊस आणि उष्ण हवामान असल्याने तेथील शेतकरी केळीसारखे पीक घेण्यास उत्सुक असतील असे तेथील परिस्थिती पाहून वाटणार नाही.
पण तुम्हाला जाणून आश्चर्य वाटेल की जळगाव जिल्हा हा फळांच्या उत्पादनात जगातील अव्वल क्रमांकाचा आहे आणि जर तो देश असता तर जळगाव सातव्या क्रमांकाचे सर्वात मोठा केळी उत्पादक देश असता. महाराष्ट्राच्या केळी उत्पादनापैकी सुमारे 70% आणि देशाच्या वार्षिक उत्पादनापैकी 11-12% या जिल्ह्याचा वाटा आहे.
याचे मोठे श्रेय महाराष्ट्रातील ठिबक सिंचनाला जाते. सिंचनासाठी वापरलेली 15 HP मोटर जी एकेकाळी त्यांच्या सर्वोत्तम क्षमतेमध्ये फक्त 10,000 रोपांना सेवा देऊ शकत होती, आता सुमारे 15,000 झाडांना ठिबक सिंचनाखाली पाणी देते.
जळगावच्या रावेर तालुक्यातील केळीचे शेतकरी प्रेमानंद हरी महाजन यांनी सांगितले, “सामान्य सिंचन अंतर्गत, 15-HP मोटर पंप 24 तास वीज पुरवठ्यासह 10,000 झाडांना उत्तम पाणी देऊ शकतो. ठिबक सिंचनाद्वारे, तुम्ही 15,000 झाडे समान 15HP मोटर वापरून 8 तासांच्या उर्जेसह कव्हर करू शकता. यात पाणी बचत 60-70% आहे.
केळीच्या झाडांना जळगावपेक्षा जास्त दमट हवामानाची गरज असते. त्यामुळे इतर राज्यांमध्ये आणि भारताबाहेर केळीच्या निर्यातीत योगदान देणारे वैयक्तिक शेतकरी जवळच्या लागवडीची पद्धत वापरतात. झाडांवरील बंद छत त्यांना केळीच्या झाडाला अनुकूल आर्द्र परिस्थिती प्रदान करते.
नवनवीन पद्धतींनी जळगावला ‘जागतिक स्तरावर’ नेले आहे. केळीच्या लागवडीसाठी प्रतिकूल परिस्थिती म्हणून जे सहज काढता आले असते, ते आता एक फायद्याचे बनले आहे आणि फळांना जास्त मागणी असलेल्या बाजारपेठेतील प्रवेश हा केळीच्या शेतकर्‍यांसाठी एक अतिरिक्त फायदा आहे.