एकेकाळी रॉकेलच्या दिव्याखाली रात्रंदिवस अभ्यास केला, वाटेत येणारे अडथळे पार करून, UPSC उत्तीर्ण करून IAS झाले

जिथे इच्छा तिथे मार्ग! ही म्हण नागरी सेवा इच्छुकांच्या आयुष्यात अगदी तंतोतंत बसते. देशातील सर्वात आव्हानात्मक परीक्षा उत्तीर्ण करण्यासाठी उमेदवारांना प्रबळ इच्छाशक्तीची गरज आहे. IAS अंशुमन राज यांच्या यशामागे इंटरनेटचा मोठा वाटा आहे. अंशुमन राज यांचा जन्म बक्सर या छोट्याशा गावात झाला. त्यांचे वडील छोटे व्यापारी आणि आई गृहिणी होती.

अंशुमन तरुण असताना त्यांना समजले की यशाच्या मार्गात आर्थिक परिस्थिती अडथळा बनू नये. एका मुलाखतीत त्यांनी दहावीपर्यंत रॉकेलच्या दिव्यांच्या प्रकाशात कसा अभ्यास केला हे सांगितले. कारण त्यांच्या गावात 18-20 तास वीजपुरवठा खंडित असायचा. जवाहर नवोदय विद्यालयातून त्यांनी 10वी आणि 12वी पूर्ण केली.

अंशुमन यांनी सांगितले की सरकारी शाळेतून त्यांचे शालेय शिक्षण यूपीएससी सीएसईच्या तयारीसाठी होते. त्यांनी मरीन इंजिनिअरिंग अँड रिसर्च इन्स्टिट्यूट, कोलकाता येथे शिक्षण घेतले आणि 4 वर्षे हाँगकाँग कंपनीत मरीन इंजिनीअर म्हणून काम केले. त्यानंतर त्यांनी यूपीएससी सिव्हिल सर्व्हिसेसची तयारी सुरू केली. त्यांच्या मते, आज फक्त इंटरनेट कनेक्शनची गरज आहे, ज्याद्वारे ऑ’न’ला’इ’न अभ्यास करून यश मिळवता येईल. आयएएस होण्यासाठी कोणत्याही मोठ्या इन्स्टिट्यूटमध्ये जाऊन कोचिंग करण्याची गरज नाही.

होय, जे कोचिंग करतात त्यांना थोडा फायदा होतो, त्यांना काय अभ्यास करायचा आणि कुठून अभ्यास करायचा हे माहित असते. पण महागड्या कोचिंगमध्ये सामील न झाल्यास तो CSE मध्ये नापास होईल असे कुठेही म्हटलेले नाही. अंशुमन यांनी कोणत्याही कोचिंगमध्ये प्रवेश घेतला नाही आणि स्वयंअध्ययनाच्या जोरावर चौथ्या प्रयत्नात ते यशस्वी झाले.

त्यांच्या गावी राहून ते दिवसाचे 8-10 तास अभ्यास करायचे. यूपीएससीच्या तयारीदरम्यान सातत्य राखणे हे अंशुमन यांचे प्रमुख मत आहे. ही परीक्षा उमेदवारांनी आपल्या समाजासाठी काहीतरी करण्याची संधी मानली पाहिजे, असेही ते म्हणतात. ही केवळ परीक्षा नाही तर आपले ध्येय गाठण्याचे साधन आहे.

अंशुमन राज यांनी तिसर्‍या प्रयत्नात UPSC Mains पास करण्यात यश मिळवले पण मुलाखतीनंतर त्यांना चांगली रँक मिळाली नाही. ते 2019 मध्ये सहाय्यक आयुक्त (IRS C&CE) झाले. परंतु, त्यांनी आशा सोडली नाही आणि शेवटच्या वेळी परीक्षेला बसले आणि यशस्वी झाले. त्यांनी शेवटच्या प्रयत्नात AIR 107 रँक मिळवला आणि IAS होण्यात यशस्वी झाले.